Rhodiola rosea, znana również jako „różeniec górski”, to roślina adaptogenna o długiej historii stosowania w medycynie ludowej. Pochodzi z obszarów o surowym klimacie, takich jak Syberia, Skandynawia i Himalaje, gdzie od wieków była używana w celu zwiększenia odporności na stres, poprawy wydolności fizycznej oraz wsparcia układu nerwowego.
1. Właściwości adaptogenne Rhodiola rosea
Adaptogeny to substancje, które wspierają organizm w adaptacji do trudnych warunków, takich jak stres, zmęczenie czy wysiłek fizyczny. Różeniec górski wyróżnia się działaniem:
- Antystresowym – Rhodiola reguluje poziom kortyzolu, hormonu stresu, co przyczynia się do zmniejszenia uczucia napięcia i poprawy samopoczucia.
- Energetyzującym – poprawia poziom energii, wpływając na procesy w mitochondriach, czyli „fabrykach energii” komórek.
- Wspomagającym koncentrację i pamięć – zwiększa zdolności poznawcze, co potwierdzają badania kliniczne na osobach narażonych na intensywny wysiłek umysłowy i stres.
2. Korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania Rhodiola rosea
Rhodiola rosea jest wszechstronnym adaptogenem, którego działanie można odczuć na wielu poziomach:
- Zwiększenie wydolności fizycznej
Różeniec górski był tradycyjnie używany przez sportowców i osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną. Pomaga zwiększyć tolerancję na wysiłek i skraca czas regeneracji po treningu. - Wsparcie układu nerwowego
Rhodiola redukuje objawy związane z depresją i lękiem, wspierając produkcję serotoniny i dopaminy – neuroprzekaźników odpowiedzialnych za dobre samopoczucie. Może być pomocna w stanach wyczerpania nerwowego i zmęczenia psychicznego. - Poprawa zdrowia serca
Dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym, Rhodiola pomaga chronić serce przed stresem oksydacyjnym i wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia. Zmniejsza ryzyko zaburzeń rytmu serca w wyniku stresu. - Wzmocnienie odporności
Regularne stosowanie różenia górskiego wspiera funkcje układu immunologicznego, co jest szczególnie istotne w okresach wzmożonego stresu i obniżonej odporności.
3. Główne składniki aktywne
Działanie Rhodiola rosea wynika z obecności wielu substancji bioaktywnych, w tym:
- Rozawin i salidrozyd – główne związki adaptogenne odpowiedzialne za działanie antystresowe i wspierające układ nerwowy.
- Polifenole i flawonoidy – silne przeciwutleniacze, które chronią komórki przed uszkodzeniami wywołanymi stresem oksydacyjnym.
- Kwasy organiczne – wspierające metabolizm i procesy energetyczne w organizmie.
4. Stosowanie i bezpieczeństwo
Rhodiola rosea jest dostępna w formie kapsułek, tabletek, herbat lub ekstraktów. Zalecane dawki różnią się w zależności od stężenia składników aktywnych, ale najczęściej wynoszą od 200 do 600 mg dziennie. Aby uniknąć bezsenności, warto stosować ją rano lub w ciągu dnia.
Przeciwwskazania i środki ostrożności:
Choć Rhodiola jest ogólnie bezpieczna, osoby z nadciśnieniem, kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny skonsultować jej stosowanie z lekarzem.
5. Rhodiola rosea w badaniach naukowych
Badania potwierdzają, że Rhodiola rosea może być skuteczna w poprawie tolerancji na stres i zmniejszeniu zmęczenia. W jednym z badań przeprowadzonych na studentach zauważono poprawę funkcji poznawczych i zmniejszenie uczucia wyczerpania podczas intensywnych sesji egzaminacyjnych. Inne badania wykazały, że różeniec górski może być pomocny w leczeniu łagodnej depresji i zaburzeń lękowych.
Żródła:
Alternative Medicine Review
MDPI
Hung, S. K., Perry, R., Ernst, E. (2011). „The effectiveness and efficacy of Rhodiola rosea L.: a systematic review of randomized clinical trials.” Phytomedicine, 18(4), 235-244.
Darbinyan, V. et al. (2000). „Rhodiola rosea in stress-induced fatigue—a double-blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty.” Phytomedicine, 7(5), 365-371.
Panossian, A., Wikman, G. (2010). „Effects of Adaptogens on the Central Nervous System and the Molecular Mechanisms Associated with Their Stress—Protective Activity.” Pharmaceuticals, 3(1), 188-224.