Burak (Beta vulgaris) to warzywo znane i cenione w Polsce od setek lat. Obok kapusty i marchwi należy do najczęściej wykorzystywanych roślin w kuchni i domowej apteczce. Jego walory doceniano już w starożytności – korzenie dzikiego buraka spożywano w krajach śródziemnomorskich już około 800 lat p.n.e., a w Babilonii stosowano jego liście jako środek leczniczy. Z czasem powstały dwie podstawowe odmiany tej rośliny: burak korzeniowy i burak liściowy, zwany boćwiną.
Z buraka korzeniowego wyodrębniły się trzy główne odmiany:
- burak cukrowy – szczególnie ceniony od czasów napoleońskich jako źródło cukru roślinnego,
- burak pastewny – wykorzystywany jako pasza dla zwierząt,
- burak ćwikłowy – intensywnie czerwony, najczęściej spożywany w kuchni.
Właściwości prozdrowotne buraka
Burak wykazuje szereg właściwości leczniczych, które sprawiają, że jest niezwykle wartościowym składnikiem codziennej diety. Oto najważniejsze z nich:
- Pobudza apetyt i wspomaga trawienie, szczególnie w formie ćwikły (buraka z chrzanem i kminkiem).
- Działa odświeżająco i jest łatwostrawny, polecany w rekonwalescencji i dla osób starszych.
- Wspiera leczenie anemii i demineralizacji organizmu – dzięki zawartości żelaza i innych mikroelementów.
- Pomaga przy nerwicach, grypie, gruźlicy i stanach zapalnych wątroby – ma działanie wspierające układ nerwowy i odpornościowy.
- Może być stosowany wspomagająco w chorobach nowotworowych – dzięki obecności biogennych stymulatorów i naturalnych związków podobnych do estrogenów.
- Działa zasadotwórczo i odkwaszająco, niezależnie od formy spożycia – nawet w daniach na słodko.
- Zawiera biopierwiastki promieniotwórcze, takie jak rubid i cynk, które mają znaczenie biologiczne dla organizmu.
Formy spożycia i zastosowanie
Burak jest bardzo uniwersalny kulinarnie. Warto sięgać po niego zarówno w celach smakowych, jak i zdrowotnych.
- Na surowo – tarty burak świetnie komponuje się z jabłkiem w surówkach.
- Sok z buraka – zaleca się picie jednej szklanki dziennie. Może to być świeży sok lub sok z ćwikły.
- Ćwikła – klasyczne połączenie buraka z chrzanem i kminkiem, poprawia trawienie i wspiera wątrobę.
- Barszcz kiszony – z dodatkiem soku z cytryny wykazuje silne działanie prozdrowotne.
- Kawa z buraka – uzyskana przez suszenie i prażenie rozdrobnionych buraków, a następnie zmielenie ich na proszek. Ma działanie higieniczne i wspomagające trawienie.
- Boćwina (burak liściowy) – nie tworzy korzenia spichrzowego, ale jej liście są cennym źródłem witamin. Przed spożyciem należy je gotować w dużej ilości wody, którą następnie się odlewa, by usunąć kwas szczawiowy. Warto uzupełnić danie o wapń – dodając mleko lub ser.
Podsumowanie
Burak to nie tylko warzywo codzienne, ale i wyjątkowy sprzymierzeniec zdrowia. Dzięki bogactwu substancji czynnych, biopierwiastków oraz właściwości zasadotwórczych, zasługuje na stałe miejsce w diecie osób dbających o naturalne metody wspomagania organizmu. Jak pokazuje tradycja, przekazywana przez pokolenia i potwierdzona przez fitoterapeutów takich jak dr Jadwiga Górnicka, burak to roślina, którą warto jeść – nie tylko od święta.
