Acanthus mollis L., znany jako akant miękki, to ozdobna bylina o dużych liściach i charakterystycznych kwiatach, która znajduje również zastosowanie w tradycyjnym zielarstwie. Choć nie jest surowcem farmakopealnym, bywa stosowany w ziołolecznictwie ludowym jako roślina łagodząca i przeciwzapalna.
Nazwa łacińska i polska
- Łacińska: Acanthus mollis L.
- Polska: akant miękki
Rodzina botaniczna
Acanthaceae (akantowate) – rodzina roślin tropikalnych i subtropikalnych, często o śluzowatych liściach, bogata w związki fenolowe.
Pochodzenie i występowanie
Naturalnie występuje w rejonie Morza Śródziemnego (Portugalia, Włochy, Grecja). W Polsce uprawiany jako roślina ozdobna. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych, gleb przepuszczalnych, o odczynie obojętnym do zasadowego. Toleruje suszę.
Charakterystyka
- Wygląd: bylina osiągająca 1–1,5 m wysokości. Liście duże, błyszczące, głęboko powcinane. Kwiaty dwuwargowe, zebrane w kolby, purpurowe z białym.
- Korzeń: palowy, mięsisty.
- Kwitnienie: od czerwca do sierpnia.
- Cechy dodatkowe: roślina bezzapachowa, liście śliskie w dotyku (śluz roślinny).
Składniki aktywne
Zawiera śluzy (do 8% suchej masy), triterpeny, flawonoidy (apigenina, luteolina), garbniki i fenolokwasy. Składniki są stosunkowo stabilne w suszu, choć śluzy ulegają degradacji po 6–9 miesiącach przechowywania.
Zbiór i przygotowanie
- Zbiór: od czerwca do sierpnia, liście w pełni rozwinięte, zbierane rankiem.
- Suszenie: w temperaturze do 35°C, w cieniu i przewiewie, rozłożone pojedynczo.
- Przechowywanie: w szczelnych pojemnikach, w suchym miejscu, z ograniczonym dostępem do światła.
Metody odróżniania
Można pomylić z innymi roślinami o dużych liściach (np. szczeciołowate). Charakterystyczne są głęboko powcinane liście i dwuwargowe kwiaty w sztywnych kolbach.
Uwagi dla zielarzy
- Test organoleptyczny: liść po roztarciu wydziela śluz, brak zapachu, smak lekko cierpki.
- Środowisko wpływa na ilość śluzu – rośliny z terenów suchych zawierają go więcej.
- Należy unikać zbioru w deszczowe dni – większe ryzyko pleśni.
Ciekawostka historyczna
Liście akantu były pierwowzorem dla motywu kapiteli korynckich w architekturze greckiej i rzymskiej. W starożytnym Rzymie stosowano je w okładach na stłuczenia i rany.
Linkowanie wewnętrzne
Zobacz także: [Zioła – opisy i właściwości → Akant miękki (Acanthus mollis L.)]
Bibliografia:
- Natural Resources Conservation Service – U.S. Department of Agriculture. [No date].
- POWO. science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:44892-1 [Accessed June 4, 2025].
- Lososová, Z., et al. 2023. Global Ecology and Biogeography. www.sci.muni.cz/botany/chytry/Lososova_etal2023_GEB.pdf.
