Czy zioła kulinarne mogą mieć znaczenie w leczeniu poważnych chorób neurodegeneracyjnych? Najnowsze badania zespołu naukowców z The Scripps Research Institute wskazują, że tak. Ich odkrycie – stabilna forma kwasu karnozowego pozyskanego z rozmarynu – może stanowić fundament przyszłych terapii choroby Alzheimera. Nowy związek, nazwany diAcCA, nie tylko poprawił pamięć u myszy, ale również ograniczył stan zapalny w mózgu i obniżył poziom kluczowych markerów tej choroby.
Artykuł opracowano na podstawie publikacji Stacey Leasca, „Your Favorite Herb Could Soon Become a Key Treatment for Alzheimer’s”, opublikowanej 14 czerwca 2025 r. na portalu Food & Wine, oraz na podstawie literatury naukowej. [2]
Naturalna substancja o potężnym działaniu neuroprotekcyjnym
Rozmaryn (Rosmarinus officinalis) od wieków znany jest jako przyprawa oraz zioło o właściwościach leczniczych – wspomaga trawienie, działa przeciwzapalnie, a także poprawia krążenie. Jednak dopiero teraz odkryto jego realny potencjał w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych.
Głównym składnikiem aktywnym, którym zainteresowali się naukowcy, jest kwas karnozowy – związek fenolowy o silnym działaniu antyoksydacyjnym, występujący w rozmarynie i szałwii. Substancja ta wpływa na redukcję stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego w mózgu, które są kluczowymi czynnikami w rozwoju choroby Alzheimera [1].
diAcCA – stabilna i skuteczna forma kwasu karnozowego
W naturalnej postaci kwas karnozowy jest zbyt nietrwały, by mógł być stosowany jako lek. Naukowcy z The Scripps Research Institute opracowali więc nową, stabilną pochodną tego związku – diAcCA. W organizmie diAcCA przekształca się w kwas karnozowy dopiero w jelitach, skąd jest wchłaniany do krwi i dociera do mózgu [2].
W badaniach na myszach z modelową chorobą Alzheimera wykazano, że:
-
pamięć zwierząt poprawiła się niemal do poziomu sprzed wystąpienia objawów,
-
zwiększyła się liczba połączeń synaptycznych w mózgu,
-
obniżyły się poziomy białek patologicznych – amyloidu β i fosforylowanego tau [2].
Nowatorski mechanizm działania: aktywność tylko w miejscach zapalnych
Jedną z największych zalet diAcCA jest jego selektywność. Związek ten aktywuje się wyłącznie w obszarach mózgu objętych stanem zapalnym. Oznacza to, że lek działa dokładnie tam, gdzie jest potrzebny, ograniczając ryzyko działań niepożądanych.
Dodatkowo diAcCA nie blokuje innych terapii – przeciwnie, może współdziałać z obecnie stosowanymi lekami, zwiększając ich skuteczność i ograniczając efekty uboczne. To niezwykle obiecujące podejście w kontekście terapii złożonych [3].
Możliwość szybkiego wdrożenia do badań klinicznych
Kwas karnozowy jest już uznany przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) za substancję bezpieczną (GRAS – generally regarded as safe), co znacząco ułatwia przeprowadzenie badań klinicznych na ludziach. Oznacza to krótszą drogę do ewentualnego wprowadzenia leku na rynek [1].
Prof. Stuart Lipton, współautor badań, nie ukrywa nadziei związanych z tym projektem. Jak podkreśla: „Nie tylko spowolniliśmy postęp choroby u myszy – udało się częściowo przywrócić pamięć i strukturę mózgu do stanu sprzed zmian neurodegeneracyjnych” [2].
Przyszłość naturalnych terapii – nie tylko Alzheimer
Zespół Liptona planuje poszerzenie badań o inne schorzenia, w których dominującą rolę odgrywa przewlekły stan zapalny – m.in. cukrzycę typu 2, chorobę Parkinsona oraz choroby sercowo-naczyniowe. Oznacza to, że stabilne pochodne kwasu karnozowego mogą mieć zastosowanie znacznie szersze niż tylko w neurologii.
To także przykład nowoczesnego kierunku w badaniach farmaceutycznych – łączenia wiedzy z fitoterapii i biologii molekularnej, z korzyścią dla pacjentów i rozwoju spersonalizowanej medycyny.
Co to oznacza dla zwolenników naturalnych metod leczenia?
Choć opracowanie skutecznych terapii opartych na roślinach wymaga lat badań, odkrycie potencjału rozmarynu na nowo definiuje rolę ziół w leczeniu chorób cywilizacyjnych. Dotychczas rośliny lecznicze traktowano głównie jako wsparcie objawowe – dziś coraz częściej widzimy w nich pełnoprawne źródła leków przyszłości.
Rozmaryn, dotąd głównie przyprawa i domowy środek na niestrawność, może zyskać nowe oblicze – jako element terapii neuroprotekcyjnej. Choć na razie to tylko etap przedkliniczny, tempo badań i ich wyniki dają realne podstawy do optymizmu.
Praktyczne porady: czy warto suplementować rozmaryn?
Nie ma obecnie dowodów, że spożywanie rozmarynu w formie przyprawy czy naparu przynosi takie same korzyści neurologiczne jak diAcCA. Niemniej jednak, włączenie rozmarynu do diety może wspierać ogólną kondycję układu nerwowego – zwłaszcza dzięki zawartości przeciwutleniaczy.
W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są także standaryzowane ekstrakty z rozmarynu, jednak ich skuteczność kliniczna nie została jeszcze jednoznacznie potwierdzona. Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza w przypadku osób starszych, przyjmujących inne leki.
Podsumowanie
Nowe badania nad pochodną kwasu karnozowego z rozmarynu otwierają ekscytującą perspektywę dla terapii choroby Alzheimera. Stabilna, aktywna tylko w miejscach zapalnych cząsteczka diAcCA poprawiła funkcje poznawcze, ograniczyła procesy neurodegeneracyjne i może stać się podstawą nowej klasy leków naturalnych. To również dowód na to, że zioła nie są tylko dodatkiem do leczenia – mogą być jego fundamentem.
Bibliografia
-
Lipton SA, et al. “Carnosic acid-derived proelectrophilic compound diAcCA alleviates Alzheimer’s pathology in mouse models.” Antioxidants, 2024.
-
Stacey Leasca. Your Favorite Herb Could Soon Become a Key Treatment for Alzheimer’s, Food & Wine, 14.06.2025. https://www.foodandwine.com/
-
Kong AN, et al. „Inflammation and oxidative stress in neurodegenerative diseases: role of nutraceuticals.” Antioxidants, 2023.
-
Shimizu K, et al. „Pharmacological properties of carnosic acid and its derivatives: applications in neurodegeneration and inflammation.” Biomedicine & Pharmacotherapy, 2022.
