W ostatnich latach rośnie zainteresowanie postami przerywanymi (intermittent fasting) oraz głodówkami leczniczymi jako skutecznymi narzędziami wspierającymi zdrowie. Czy to tylko chwilowa moda, czy potwierdzone naukowo metody, które mogą zmienić nasze podejście do odżywiania i przedłużania życia? Przyjrzyjmy się, jak te praktyki działają na metabolizm i układ odpornościowy.
Co to jest post przerywany i głodówka lecznicza?
Post przerywany to sposób odżywiania, który skupia się na tym, kiedy jemy, a nie co jemy. Polega na naprzemiennych okresach jedzenia i powstrzymywania się od posiłków. Najpopularniejsze metody to:
- 16/8 – jedzenie przez 8 godzin, post przez 16 godzin dziennie,
- 5:2 – normalne jedzenie przez 5 dni w tygodniu, przez 2 dni ograniczenie kalorii do 500–600 kcal,
- Eat-Stop-Eat – jeden lub dwa 24-godzinne posty w tygodniu.
Głodówka lecznicza to dłuższy, intensywny post, trwający od kilku do 10 dni, przeprowadzany pod kontrolą lekarza. Jej celem jest nie tylko utrata wagi, ale przede wszystkim oczyszczenie organizmu i pobudzenie procesów samonaprawczych.
Wpływ na metabolizm: jak organizm dostosowuje się do postu?
Kiedy przerywamy dostarczanie glukozy – głównego źródła energii – ciało zmienia tryb pracy, co wywołuje korzystne zmiany metaboliczne:
- Spalanie tłuszczu i lepsza wrażliwość na insulinę: Po 12–16 godzinach postu kończą się zapasy glikogenu w wątrobie. Organizm zaczyna korzystać z tłuszczu jako źródła energii. Post przerywany obniża poziom insuliny, co zwiększa wrażliwość komórek na ten hormon i pomaga kontrolować poziom cukru, redukując ryzyko cukrzycy typu 2 [1].
- Zwiększona produkcja hormonu wzrostu (HGH): Post stymuluje wydzielanie HGH, kluczowego dla regeneracji mięśni, spalania tłuszczu i opóźniania procesów starzenia [2].
- Ketoza: Podczas dłuższych postów organizm wytwarza ciała ketonowe, które zastępują glukozę jako paliwo dla mózgu, co może poprawiać funkcje poznawcze [1].
Wpływ na odporność: jak post wspiera układ immunologiczny?
Post uruchamia procesy, które pomagają zregenerować i wzmocnić odporność:
- Autofagia i odnowa układu odpornościowego: Autofagia to naturalny mechanizm, w którym komórki usuwają uszkodzone elementy. Badania pokazują, że dłuższe posty aktywują regenerację komórek macierzystych, co przyczynia się do odbudowy układu odpornościowego [3].
- Zmniejszenie stanów zapalnych: Post redukuje przewlekłe stany zapalne, które są podstawą wielu chorób przewlekłych [3].
- Wpływ na mikrobiotę jelitową: Posty mogą korzystnie zmieniać skład bakterii jelitowych, co bezpośrednio wpływa na odporność [4].
Kto powinien unikać postu?
Post przerywany i głodówki lecznicze nie są odpowiednie dla wszystkich. Przed rozpoczęciem warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Przeciwwskazania obejmują m.in.:
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią,
- Osoby z niedowagą lub zaburzeniami odżywiania,
- Pacjentów z cukrzycą typu 1 lub z cukrzycą typu 2 leczonych insuliną i niektórymi lekami,
- Osoby z chorobami nerek lub wątroby,
- Osoby z osłabioną odpornością,
- Dzieci, młodzież i osoby starsze z obniżoną kondycją zdrowotną [1, 2].
Jeśli pojawią się objawy takie jak zawroty głowy, osłabienie lub silny głód, należy przerwać post i zasięgnąć porady specjalisty.
Podsumowanie
Posty przerywane i głodówki lecznicze to nie tylko metody na odchudzanie. To zaawansowane strategie optymalizacji metabolizmu, wzmacniania odporności i wspierania długowieczności. Pamiętajmy, aby stosować je rozważnie i najlepiej pod nadzorem specjalisty. Czy jesteś gotów dać swojemu organizmowi szansę na odnowę?
Bibliografia
- Mattson M. P., Longo V. D., Harvie M. (2017). Impact of intermittent fasting on health and disease processes. Ageing Research Reviews, 39, 46–58.
- Healthline (2023). 10 Ways to Boost Human Growth Hormone (HGH) Naturally.
- Marko D. M., Conn M. O., Schertzer J. D. (2024). Intermittent fasting influences immunity and metabolism. Trends in Endocrinology & Metabolism, 35(9), 821–833.
- Crichton G. E., et al. (2025). The impact of intermittent fasting on gut microbiota: a systematic review of human studies. Frontiers in Nutrition, 11.
