Zanokcica właściwa, zwana też włosami Wenus (Adiantum capillus-veneris L.), to delikatna paproć o charakterystycznych wachlarzowatych liściach i czarnych, błyszczących ogonkach. W Polsce roślina ta jest rzadka i podlega ochronie, ale w medycynie naturalnej jest ceniona od wieków. Stosowano ją w tradycjach ajurwedyjskiej, arabskiej i europejskiej jako środek łagodzący problemy dróg oddechowych i moczowych. Obecnie zanokcica wraca do popularności jako surowiec zielarski, który można stosować w domowej fitoterapii [1].
Właściwości lecznicze
Ziele zanokcicy zawiera cenne składniki, takie jak flawonoidy jak: rutyna, kwercetyna, kaempferol), triterpeny, taniny, śluzy oraz niewielkie ilości olejków eterycznych. To właśnie one odpowiadają za właściwości lecznicze rośliny. Badania potwierdzają, że ekstrakty z zanokcicy mają silne działanie przeciwutleniające i przeciwbakteryjne [2].
Najważniejsze efekty to:
- Wykrztuśne i osłaniające – śluzy i saponiny pomagają rozrzedzić śluz w oskrzelach, co ułatwia kaszel i usuwanie wydzieliny, szczególnie przy suchym i przewlekłym kaszlu [3].
- Moczopędne i przeciwzapalne – flawonoidy wspierają pracę nerek i zmniejszają stany zapalne w drogach moczowych. Dzięki temu zanokcica pomaga przy infekcjach układu moczowego.
- Wspierające wątrobę i żółciopędne – triterpeny wspomagają oczyszczanie wątroby i przepływ żółci, co sprzyja lepszemu trawieniu.
- Łagodzące układ nerwowy – zanokcica ma działanie uspokajające i może pomagać przy stresie.
Dzięki temu zanokcica jest skutecznym wsparciem dla osób z problemami dróg oddechowych, przewlekłym kaszlem, infekcjami układu moczowego i problemami trawiennymi.
Jak stosować zanokcicę w domu?
Napar na kaszel i infekcje dróg oddechowych: 1 łyżkę suszonego ziela zalej 250 ml wrzątku i parz pod przykryciem 15 minut. Pij dwa razy dziennie po posiłku. Kuracja powinna trwać 5–7 dni. Napar łagodzi kaszel i pomaga oczyścić drogi oddechowe [3].
Odwar na problemy z układem moczowym: 2 łyżki suszu gotuj w 300 ml wody przez 5 minut. Po ostudzeniu przecedź i pij 3 razy dziennie. Odwar działa moczopędnie i przeciwzapalnie, co pomaga w leczeniu stanów zapalnych i kamicy nerkowej [2].
Zewnętrznie można stosować odwar jako okłady na podrażnioną skórę, aby zmniejszyć świąd i stan zapalny.
Dla lepszego smaku i działania napar można łączyć z miętą lub melisą. Dla dzieci warto dodawać rumianek lub prawoślaz, aby złagodzić smak i działanie.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Zanokcica nie jest zalecana dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, ponieważ brakuje wystarczających badań o jej bezpieczeństwie w tych grupach. Nie powinni jej stosować też alergicy na paprocie oraz dzieci poniżej 12 lat. Roślina może wzmacniać działanie leków moczopędnych, dlatego przy ich stosowaniu warto skonsultować się z lekarzem [1].
Porady praktyczne: zbiór, suszenie, uprawa
Zbiór zanokcicy powinien odbywać się z rozwagą, bo roślina jest chroniona. Najlepiej korzystać z surowca z upraw lub importu. Zbieraj liście przed rozwinięciem zarodni, najlepiej rano, aby zachować jak najwięcej substancji czynnych.
Suszenie wykonuj cienką warstwą w temperaturze do 35°C, w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowuj w szczelnych, ciemnych pojemnikach do 12 miesięcy, aby zachować właściwości.
Uprawa w domu wymaga półcienistego, wilgotnego miejsca z próchniczą, przepuszczalną glebą. Roślina nie lubi przesuszenia, dlatego podlewaj ją miękką wodą i utrzymuj wilgotność powietrza.
Przygotowanie naparów można ułatwić przez dodanie mięty lub melisy – poprawiają smak i działanie uspokajające. Napary warto przecedzać, aby były klarowne.
Więcej informacji o zanokcicy znajdziesz w naszym Leksykonie ziół.
Bibliografia
- Rastogi S., Pandey M.M., Rawat A.K.S. Ethnopharmacological uses, phytochemistry and pharmacology of genus Adiantum. J Ethnopharmacol. 2018;215:101-119.
- Ibraheim Z.Z., Ahmed A.S., Gouda Y.G. Phytochemical and biological studies of Adiantum capillus-veneris L. Saudi Pharm J. 2011;19(2):65-74.
- Al-Snafi A.E. The chemical constituents and pharmacological effects of Adiantum capillus-veneris – A review. Asian J Pharm Sci Technol. 2015;5(2):106-111.
- Kumar S., Samydurai P., Ramakrishnan R., Nagarajan N. Gas chromatography and mass spectrometry analysis of bioactive constituents of Adiantum capillus-veneris L. Int J Pharm Pharm Sci. 2014;6(4):60-63.
