Czy można poprawić zdrowie psychiczne bez leków i kosztownych terapii? Coraz więcej badań wskazuje, że tak – wystarczy… las. Terapia leśna, znana jako shinrin-yoku, może skutecznie łagodzić objawy stresu i zmęczenia psychicznego, przywracając naturalną równowagę organizmu.
Jak działa terapia leśna?
Shinrin-yoku to praktyka wywodząca się z Japonii, polegająca na świadomym, uważnym przebywaniu w lesie. W odróżnieniu od zwykłego spaceru, kąpiel leśna angażuje wszystkie zmysły – wzrok, słuch, zapach, dotyk – i zachęca do spowolnienia oraz głębokiego kontaktu z przyrodą. Efektem jest zmniejszenie aktywności układu współczulnego (odpowiedzialnego za reakcję stresową) oraz pobudzenie układu przywspółczulnego, który odpowiada za regenerację i relaks.
W lasach obecne są również tzw. fitoncydy – lotne związki wydzielane przez drzewa, szczególnie iglaste. Wdychanie tych naturalnych substancji może korzystnie wpływać na układ odpornościowy i obniżać poziom kortyzolu – hormonu stresu.
Co mówią badania naukowe?
W ciągu ostatnich dwóch dekad przeprowadzono wiele badań nad wpływem shinrin-yoku na zdrowie psychiczne i fizyczne. Przykładowo, zespół prof. Qing Li z Tokyo Medical University wykazał, że u osób praktykujących kąpiele leśne przez dwa dni znacząco wzrastała aktywność komórek NK (natural killer), odpowiedzialnych za niszczenie komórek nowotworowych i wirusowych [1]. Efekt ten utrzymywał się przez ponad tydzień.
W innej metaanalizie opublikowanej w czasopiśmie „Environmental Health and Preventive Medicine” odnotowano, że regularne sesje terapii leśnej obniżają tętno i ciśnienie krwi oraz poprawiają nastrój i funkcje poznawcze [2]. Uczestnicy zgłaszali mniejsze zmęczenie, więcej energii oraz większą koncentrację. Warto jednak zaznaczyć, że większość badań miała charakter obserwacyjny, a liczba uczestników była ograniczona.
Jak praktykować shinrin-yoku?
Nie potrzeba specjalnych umiejętności ani drogiego sprzętu. Wystarczy las i trochę czasu. Oto jak zacząć:
- Wybierz spokojne miejsce: najlepiej las mieszany lub iglasty, z dala od ruchliwych dróg.
- Zapomnij o telefonie: wyłącz powiadomienia, nie rób zdjęć – liczy się kontakt ze zmysłami.
- Oddychaj głęboko: wdychaj powietrze nosem, zwracając uwagę na zapachy i temperaturę powietrza.
- Zatrzymuj się: usiądź na chwilę pod drzewem, dotknij kory, posłuchaj ptaków. Nie chodzi o pokonanie trasy, ale o obecność.
Rekomendowana długość sesji to minimum 30 minut, choć optymalne efekty przynosi 2–3-godzinny pobyt w lesie raz w tygodniu.
Środki ostrożności
Choć terapia leśna jest uznawana za bezpieczną, należy wziąć pod uwagę kilka aspektów:
- Osoby z alergiami na pyłki lub pleśń powinny zachować ostrożność i unikać lasów w okresie pylenia.
- Warto zadbać o odpowiedni ubiór, szczególnie zabezpieczenie przed kleszczami i owadami.
- Osoby z chorobami układu krążenia powinny unikać forsownych tras i konsultować praktykę z lekarzem.
Dlaczego las działa?
Las od wieków stanowił schronienie i przestrzeń rytuałów. W kulturze japońskiej drzewa – zwłaszcza cedry i sosny – symbolizują duchową równowagę. Współcześnie wiemy, że efekt ten można tłumaczyć działaniem sensorycznym (cisza, zieleń, zapachy), chemicznym (fitoncydy) i psychologicznym (poczucie oddalenia od stresorów). To właśnie ten kompleksowy wpływ sprawia, że terapia leśna wykracza poza zwykły „spacer” – staje się narzędziem świadomej autoregeneracji.
Podsumowanie
Terapia leśna to naturalna, nieinwazyjna i dostępna metoda wspierania zdrowia psychicznego i fizycznego. Badania potwierdzają jej korzystny wpływ na redukcję stresu, poprawę samopoczucia i odporności. Choć nie zastąpi leczenia farmakologicznego, może stanowić cenne uzupełnienie codziennej profilaktyki zdrowia. Jak zawsze – warto skonsultować nowe praktyki z lekarzem, szczególnie przy chorobach przewlekłych.
Bibliografia
- Li Q., Morimoto K., Kobayashi M. i in., Visiting a forest, but not a city, increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins, International Journal of Immunopathology and Pharmacology, 2007, 20(2), s. 117–122, DOI: 10.1177/039463200702000201.
- Mao G., Cao Y., Lan X. i in., The effects of forest bathing on human health: A systematic review, Environmental Health and Preventive Medicine, 2012, 17(1), s. 3–14, DOI: 10.1007/s12199-011-0206-5.
- Antonelli M., Barbieri G., Donelli D., Effects of forest bathing (shinrin-yoku) on levels of cortisol as a stress biomarker: A systematic review and meta-analysis, International Journal of Biometeorology, 2019, 63(8), s. 1117–1134, DOI: 10.1007/s00484-019-01717-x.
