Arcydzięgiel litwor (Archangelica officinalis Hoffm.), zwany też dzięglem lekarskim, to okazała bylina z rodziny selerowatych (Apiaceae), występująca dziko w Europie Północnej i Środkowej, także w Polsce. Roślina osiąga nawet 2 m wysokości, posiada charakterystyczną pustą łodygę i duże, pierzaste liście. W fitoterapii wykorzystuje się głównie korzeń (Radix Angelicae), rzadziej owoce. Surowiec zawiera m.in. olejek eteryczny, kumaryny, gorczyce i flawonoidy. Arcydzięgiel uważany jest za jedno z najważniejszych ziół wzmacniających przewód pokarmowy i środek ogólnie tonizujący, wykorzystywany tradycyjnie w leczeniu niestrawności, stanów osłabienia i wyczerpania nerwowego.
Główne właściwości zdrowotne:
- pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci, ułatwiając trawienie
- działa wiatropędnie, zmniejsza wzdęcia i uczucie pełności
- łagodzi objawy niestrawności, także pochodzenia nerwowego
- działa tonizująco na układ nerwowy – przy osłabieniu, stresie, nerwicach
- wspiera układ odpornościowy jako środek wzmacniający
- działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie (dzięki olejkowi eterycznemu)
- stosowany w rekonwalescencji i osłabieniu ogólnym
Formy stosowania:
- Napar lub odwar z korzenia – stosowany doustnie w dolegliwościach trawiennych i jako ogólny tonik
- Nalewka (Tinctura Angelicae) – stosowana w zaburzeniach trawienia i stanach nerwicowych
- Wyciągi i preparaty złożone – składnik mieszanek ziołowych poprawiających apetyt i trawienie
- Olejki eteryczne (zewnętrznie) – jako składnik kąpieli i maści rozgrzewających, stosowany również aromaterapeutycznie
Przeciwwskazania i ostrożność:
- nie stosować w ciąży i podczas karmienia piersią
- unikać ekspozycji na słońce (zawiera związki fotouczulające – furanokumaryny)
- ostrożność u osób z chorobami wrzodowymi żołądka
- możliwe reakcje alergiczne na olejek eteryczny
- nie łączyć z lekami uspokajającymi i nasennymi bez konsultacji z lekarzem
Bibliografia / Źródła:
- Wichtl, M. (2004). Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals. CRC Press.
- ESCOP Monographs. Radix Angelicae. European Scientific Cooperative on Phytotherapy.
- Newall, C. A., Anderson, L. A., & Phillipson, J. D. (1996). Herbal Medicines: A Guide for Health-Care Professionals. Pharmaceutical Press.
