RZS to choroba, w której układ odpornościowy — zamiast chronić organizm — atakuje własne stawy. Powoduje to stan zapalny, czyli obrzęk, ból i zaczerwienienie. Przewlekłe zapalenie prowadzi do uszkodzenia chrząstek i kości, co powoduje sztywność i ograniczenie ruchomości stawów. Typowe objawy to poranna sztywność trwająca nawet kilka godzin oraz ogólne zmęczenie, które znacznie obniżają komfort życia. Leki, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne czy preparaty biologiczne, pomagają kontrolować chorobę, ale mogą mieć skutki uboczne, np. uszkodzenia wątroby lub problemy żołądkowe. Dlatego wiele osób poszukuje naturalnych sposobów wspierania leczenia.
Jesion wyniosły w medycynie naturalnej
Jesion wyniosły to duże drzewo rosnące w Europie, także w Polsce, często spotykane w lasach i parkach. W tradycyjnej medycynie ludowej wykorzystywano jego liście i korę do łagodzenia bólu i stanów zapalnych. Współczesne badania potwierdzają, że liście jesionu zawierają związki, które mogą wspierać walkę z RZS. Są to między innymi:
- Flawonoidy – substancje roślinne chroniące komórki przed uszkodzeniem.
- Fenolokwasy – naturalne związki o działaniu przeciwzapalnym.
- Kumaryny – substancje obniżające stan zapalny.
Te składniki działają razem, by zmniejszyć ból i obrzęk stawów[1].
Co mówią badania?
Eksperyment na szczurach z RZS (wywołanym specjalną substancją powodującą zapalenie, zwaną adiuwantem Freuda) wykazał, że hydrometanoliczny ekstrakt (wyciąg wodno-metanolowy) z jesionu wyniosłego zmniejsza obrzęk stawów i poprawia ich ruchomość. Działa poprzez hamowanie szlaków zapalnych, m.in. białka NF-κB, które kontroluje reakcje zapalne, oraz zwiększa aktywność enzymów antyoksydacyjnych, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD), chroniących komórki przed uszkodzeniem[1].
Jak działa ekstrakt z jesionu?
-
Działanie przeciwzapalne
W RZS organizm produkuje nadmiar białek zwanych cytokinami prozapalnymi, np. TNF-α i IL-6, które nasilają stan zapalny i ból. Badania wskazują, że związki zawarte w liściach jesionu, takie jak eskulina i fraxetyna, hamują ich aktywność, dzięki czemu zmniejszają obrzęk i ból[2]. Efekt ten jest podobny do działania leków, ale bez ich typowych skutków ubocznych.
-
Ochrona przed stresem oksydacyjnym
Stres oksydacyjny to nadmiar wolnych rodników – reaktywnych cząsteczek, które uszkadzają komórki i tkanki, w tym stawy. W ekstrakcie z jesionu znajdują się antyoksydanty, takie jak flawonoidy i kwas chlorogenowy, które neutralizują wolne rodniki i chronią tkanki. Ponadto, ekstrakt zwiększa poziom glutationu – naturalnego antyoksydantu organizmu[1].
-
Regulacja układu odpornościowego
RZS to choroba, w której układ odpornościowy jest nadaktywny. W jesionie są irydoidy, substancje regulujące odpowiedź odpornościową. Pomagają one zmniejszyć nadmierną aktywność limfocytów T – komórek odpowiedzialnych za wywoływanie stanu zapalnego[2].
Najważniejsze substancje w jesionie
Analiza chemiczna liści jesionu (metodą HPLC – pozwalającą precyzyjnie badać skład chemiczny) wykazała obecność:
- Eskuliny – kumaryny zmniejszającej stan zapalny i działającej jako antyoksydant.
- Fraxetyny – fenolokwasu łagodzącego ból i obrzęk.
- Kwasu chlorogenowego – silnego antyoksydantu chroniącego tkanki[2].
Te substancje współdziałają, wzmacniając efekt działania ekstraktu.
Zastosowanie i perspektywy badań
Ekstrakt z jesionu wyniosłego może być wartościowym uzupełnieniem leczenia RZS dzięki działaniu przeciwzapalnemu, antyoksydacyjnemu i immunoregulacyjnemu. Obecne badania na zwierzętach są obiecujące, jednak konieczne są dalsze testy kliniczne na ludziach, by potwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo stosowania[1,2]. Możliwe jest także wykorzystanie jesionu w innych chorobach zapalnych, takich jak łuszczyca czy zapalenie jelit. Ważne jest standaryzowanie preparatów, aby zapewnić ich wysoką jakość.
Jak stosować jesion?
Preparaty z jesionu dostępne są w formie suplementów diety lub herbat ziołowych. Przed rozpoczęciem stosowania warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmujesz leki na RZS, by uniknąć niepożądanych interakcji. Zaleca się wybierać produkty certyfikowane, pochodzące od sprawdzonych producentów.
Podsumowanie
Jesion wyniosły to roślina o dużym potencjale wspierającym leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów. Hydrometanoliczny ekstrakt z liści jesionu zawiera substancje, takie jak eskulina, fraxetyna i kwas chlorogenowy, które łagodzą stan zapalny, chronią stawy przed uszkodzeniem i regulują działanie układu odpornościowego. Choć potrzebne są dalsze badania, jesion może stanowić naturalne wsparcie dla osób cierpiących na RZS, poprawiając ich komfort życia.
Bibliografia
- Asar, S., Gravandi, M. M., Khazaei, H., et al. (2024). Fraxinus excelsior L. Hydromethanolic Extract Modulates Rheumatoid Arthritis Induced by Complete Freund’s Adjuvant in Rats Emphasizing Inflammatory and Antioxidant Pathways. Journal of Medicinal Plants and By-products, 13(3), 160639.
- Kołtun-Jasion, M., Sawulska, P., Patyra, A., et al. (2023). Bio-Guided Isolation of Compounds from Fraxinus excelsior Leaves with Anti-Inflammatory Activity. International Journal of Molecular Sciences, 24(4), 3750.
