Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) od wieków wykorzystywany jest w medycynie ludowej, a współczesne badania naukowe potwierdzają jego właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Roślina ta, dzięki zawartości licznych związków bioaktywnych, wykazuje aktywność przeciwko różnym mikroorganizmom, w tym bakteriom Gram-dodatnim oraz drożdżakom. Poniżej przedstawiono szczegółowy przegląd działania wrotyczu, jego związków bioaktywnych, potencjalnych zastosowań oraz ważnych przeciwwskazań.
Działanie przeciwbakteryjne
Wrotycz pospolity wykazuje znaczącą aktywność przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, takim jak Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), w tym szczepom opornym na wiele leków (MDR).
- Badanie opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie Antibiotics (Basel) („Antibacterial Efficiency of Tanacetum vulgare Essential Oil against ESKAPE Pathogens and Synergisms with Antibiotics”) wykazało, że olejek eteryczny z wrotyczu pospolitego skutecznie zwalcza bakterie Gram-dodatnie, w tym Staphylococcus aureus. Co więcej, badania te wskazały na synergiczne działanie olejku w połączeniu z antybiotykami, co może zwiększać skuteczność leczenia infekcji opornych na standardowe terapie.
- Inne publikacje, takie jak artykuł w MDPI (2023), również potwierdzają aktywność przeciwbakteryjną ekstraktów z Tanacetum vulgare przeciwko Staphylococcus aureus, co podkreśla potencjał rośliny w zwalczaniu patogenów bakteryjnych.
Działanie przeciwgrzybicze
Wrotycz pospolity wykazuje również działanie przeciwgrzybicze, szczególnie wobec drożdżaków, takich jak Candida albicans.
- Badanie z 2021 roku, opublikowane w PubMed („Essential Oils and Supercritical CO2 Extracts of Arctic Angelica (Angelica archangelica L.), Marsh Labrador Tea (Rhododendron tomentosum) and Common Tansy (Tanacetum vulgare)-Chemical Compositions and Antimicrobial Activities”), wykazało silne działanie przeciwgrzybicze wrotyczu, w tym przeciwko Candida albicans. Wyniki te wskazują na potencjał olejków eterycznych i ekstraktów z wrotyczu w zwalczaniu infekcji grzybiczych.
- Z kolei w opracowaniu „Biological activities of aerial parts extracts of endemic Tanacetum argenteum subsp. argenteum” (dostępnym na Dergipark), odnotowano słabszą aktywność przeciwdrożdżakową ekstraktów metanolowych i wodno-metanolowych wobec Candida albicans. Sugeruje to, że skuteczność przeciwgrzybicza może zależeć od rodzaju użytego ekstraktu i metody jego przygotowania.
Związki bioaktywne i ich aktywność po trawieniu
Wrotycz pospolity jest bogaty w związki bioaktywne, takie jak tujon, kamfora, borneol, α-pinen, 1,8-cyneol, sabinen, flawonoidy oraz kwasy fenolowe. Te substancje odpowiadają za jego właściwości farmakologiczne, w tym działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Chociaż badania dotyczące aktywności tych związków po trawieniu w kontekście doustnego spożycia wrotyczu są ograniczone, ogólna wiedza o bioaktywności związków roślinnych wskazuje, że niektóre metabolity mogą zachowywać swoje właściwości po przejściu przez układ pokarmowy. Jednak kluczową kwestią pozostaje bezpieczeństwo stosowania wrotyczu, szczególnie ze względu na toksyczność tujonu.
Zalecenia dotyczące stosowania i przeciwwskazania
W literaturze zielarskiej i medycynie ludowej często spotyka się zalecenia dotyczące stosowania wrotyczu, takie jak przygotowanie naparu z 1/2 łyżeczki suszu na 250 ml wrzątku, spożywanego raz dziennie przez maksymalnie 5 dni. Jednak należy podkreślić potencjalną toksyczność tej rośliny, wynikającą głównie z zawartości tujonu.
- Według źródła WebMD („Tansy: Overview, Uses, Side Effects, Precautions, Interactions, Dosing and Reviews”), wrotycz pospolity jest klasyfikowany jako „prawdopodobnie niebezpieczny” przy doustnym stosowaniu w ilościach leczniczych. Tujon może powodować poważne skutki uboczne, takie jak drgawki, uszkodzenia narządów, a w skrajnych przypadkach nawet zgon.
- Stosowanie wrotyczu jest bezwzględnie przeciwwskazane u kobiet w ciąży i karmiących piersią ze względu na jego potencjalne działanie poronne oraz toksyczność. Nie zaleca się również podawania wrotyczu dzieciom.
- Ze względu na zmienną zawartość tujonu w różnych preparatach i roślinach, przed doustnym stosowaniem wrotyczu konieczna jest konsultacja z lekarzem lub wykwalifikowanym fitoterapeutą.
Podsumowanie
Wrotycz pospolity wykazuje obiecujące działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, co potwierdzają liczne badania naukowe. Jego aktywność przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, takim jak Staphylococcus aureus, oraz drożdżakom, jak Candida albicans, wynika z obecności związków bioaktywnych, takich jak tujon, kamfora czy flawonoidy. Jednak potencjalna toksyczność wrotyczu, zwłaszcza przy doustnym stosowaniu, wymaga ostrożności i konsultacji medycznej. Wrotycz może być cennym elementem fitoterapii, ale jego stosowanie powinno być ściśle kontrolowane, aby uniknąć poważnych skutków ubocznych.
Treści zawarte w tym artykule mają wyłącznie charakter informacyjny i edukacyjny.
