Tymianek pospolity (Thymus vulgaris L.) to trwała roślina z rodziny jasnotowatych, od wieków ceniona w fitoterapii i kuchni. W starożytnej Grecji i Rzymie używano go jako przyprawę, środek ochronny (fumigacja) i lek – np. Dioskurydes wspominał o jego właściwościach antyseptycznych . Obecnie jest popularnym składnikiem syropów i naparów wspomagających odporność.
Właściwości lecznicze
Substancje aktywne: olejki eteryczne (głównie tymol, karwakrol, p‑cymen, γ‑terpinen), flawonoidy (apigenina, luteolina), kwasy fenolowe (rosmarinowy), triterpeny, saponiny i taniny.
Działanie farmakologiczne:
- Antyseptyczne i bakteriobójcze – badania in vitro potwierdzają skuteczność przeciwko patogenom układu oddechowego, w tym MRSA .
- Przeciwzapalne i przeciwutleniające – podwyższają aktywność enzymów antyoksydacyjnych i redukują stres oksydacyjny .
- Wykrztuśne i rozkurczowe – działają relaksująco na oskrzela, skuteczniej niż teofilina w badaniach na zwierzętach .
- Przeczyszczające i żółciopędne – wspomagają trawienie poprzez stymulację wydzielania żółci i enzymów trawiennych .
Zastosowanie
Formy stosowania:
- Napar: 1–2 g suszu (1 łyżeczka), parzyć 10 min, 3‑4× dziennie.
- Syrop: apteczny lub domowy: napar + miód (1 łyżka na kubek), do 3 dni.
- Olejek eteryczny: inhalacja 3–4 krople (nie dla dzieci poniżej 6 lat).
- Alkoholowy wyciąg: 10–20 kropli w łyżce wody, 2× dziennie.
Dawkowanie i czas kuracji:
- Napar: 300 – 600 mg ziela dziennie, przez 7–14 dni.
- Syrop: 10–30 ml dziennie, przez 10–14 dni.
- Olejek do inhalacji: 5–10 min, do 3 razy dziennie.
Przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na jasnotowate – możliwe reakcje alergiczne researchgate.net.
- Unikać stosowania olejku doustnie – nie stosować w ciąży i u dzieci < 6 lat .
- Możliwe interakcje z lekami uspokajającymi i przeciwzakrzepowymi (związane z zawartością tymolu) – wymagana konsultacja lekarska.
- Przy skórnych aplikacjach: unikać ran otwartych, głębokich uszkodzeń .
Porady praktyczne
- Zbiór: zbierać w pełni kwitnienia (maj–lipiec), najlepiej rano, w słoneczny dzień; korzystać ze świeżych lub do 2–3 dni po zasuszeniu.
- Suszenie: w 35–40 °C, w cieniu, dobrze wentylowane; susz przechowywać w szczelnych, suchych, ciemnych pojemnikach (trwałość 2 lata).
- Uprawa domowa: preferuje glebę piaszczysto‑gliniastą o pH 6–7, pełne nasłonecznienie, umiarkowane podlewanie, dobre odprowadzanie wody.
- Produkcja: do sporządzania naparów używać naczynia ceramicznego; inhalacje robić wieczorem, po wcześniejszym oczyszczeniu nosa parą.
Bibliografia
- Hammoudi Halat D, Krayem M, Khaled S, Younes S. A Focused Insight into Thyme: Biological, Chemical, and Therapeutic Properties of an Indigenous Mediterranean Herb. Nutrients. 2022 May 18;14(10):2104. doi: 10.3390/nu14102104. PMID: 35631245; PMCID: PMC9147557.
- Patil SM, Ramu R, Shirahatti PS, Shivamallu C, Amachawadi RG. A systematic review on ethnopharmacology, phytochemistry and pharmacological aspects of Thymus vulgaris Linn. Heliyon. 2021 May 18;7(5):e07054. doi: 10.1016/j.heliyon.2021.e07054. PMID: 34041399; PMCID: PMC8141878.
- Drugs.com – przegląd dawkowania i właściwości
- ScienceDirect – właściwości terapeutyczne -https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/thymus-vulgaris,Custódia Gago, Ana Serralheiro, Maria da Graça Miguel, Anti-Inflammatory Activity of Thymol and Thymol-Rich Essential Oils: Mechanisms, Applications, and Recent Findings, Molecules, 10.3390/molecules30112450, 30, 11, (2450), (2025).
- EMA monografia „Herba Thymi” Dauqan EMA, Abdullah A. Medicinal and Functional Values of Thyme (Thymus vulgaris L.) Herb. J App Biol Biotech. 2017; 5 (02): 017-022. DOI: 10.7324/JABB.2017.50203
